EDEBİYATIN BİLİMLERLE
İLİŞKİSİ yazar: derskonum.com
Edebiyat-tarih ilişkisi
·
Her edebi metnin içinde oluştuğu bir dönem vardır.
·
Edebi metinler yazıldığı dönemin izlerini taşır.
·
Edebi metinlerin bazıları konusunu tamamen tarihten
alır.
·
Edebi metinler,tarih bilimine kaynaklık eder.
·
Bir edebi metni yazıldığı dönemi göz önünde
bulundurarak değerlendirmek gerekir.
·
Tarihi olaylar edebi metnin konusu olabilir. Böylece
edebi metin tarih hakkında bilgiler edinmemizi sağlar.
·
Edebi metin tarihi olaylara da sebep olabilir. Yani
edebi eser tarihe yön verebilir.
·
Edebiyat-coğrafya ilişkisi
·
Edebi metnin önemli unsurlarından biridir.
·
Olaylar,bir mekanda ortaya çıkar ve o mekanın izlerini
taşır.
·
Bazı edebi metinlerin yazılış amacı,belli bir coğrafi
bölgeyi tanıtmaktır.(Gezi yazıları,egzotik romanlar.)
·
Evliya Çelebi’nin “Seyahatnamesi”hem edebiyat hem
tarih hem de coğrafya bakımından önemlidir.
·
İnanların yaşadıkları coğrafyanın değişmesi onların kültüründe
değişime sebep olmaktadır. Kültürün yansıması olan edebiyat da doğal olarak bu
coğrafya değişiminden etkilenecektir.
·
ÖR: İlk
metinlerde geçen coğrafi yerler “Ötüken” “Çin” vs. İslami dönemde(Türklerin
Anadolu’ya geldikleri ilk yüzyılda) geçen coğrafi yerler : “Semerkant”,
“Buhara” “Bağdat” “İstanbul” vs.
Edebiyat-sosyoloji ilişkisi
·
Edebiyatın konusu insandır ve insan toplum içinde
yaşar.
·
Edebi metinler;insanı,insanın diğer insanlarla
ilişkilerini işler.
·
Sosyoloji toplumbilimidir.Bu yönüyle her iki bilimin
konusu ortaktır.
·
Bazı edebi akımlar ve edebiyat temsilcileri,topluma
yön vermeyi,sosyal fayda sağlamayı amaçlar.
·
Edebiyat toplumu etkiler ve sosyolojinin inceleme
alanına girer.
·
Sanatçı toplumun bir parçasıdır. Onun ortaya koyacağı
edebi ürün de toplumda olan okuyucu kitlesine ulaşmak için bir köprüdür.
·
Yaşanan sosyal olay,durum ve değişimler muhakkak
sanatçıya ve dolayısıyla da esere yansıyacaktır.
Edebiyat-psikoloji ilişkisi
·
Edebi eserler,insanı her yönüyle aydınlatır.
·
İnsanın ruh dünyasına ağırlık veren psikolojik eserler,insanların ruh
çözümlemelerini yapar.
·
Mehmet Rauf’un “Eylül”,Peyami Safa’nın “Dokuzuncu
Hariciye Koğuşu” adlı romanları buna en iyi örnektir.
·
Eser, onu ortaya koyan sanatçının ruh halini
anlatabilir. Bununla birlikte eserde ele karakterlerin de psikolojik durumları
ele alınabilir.
Edebiyat-felsefe ilişkisi
·
Madde ve yaşamayı çeşitli yönleriyle inceleyen
felsefe,bazen de araç olarak edebi metinleri kullanmıştır.
·
Bazı edebi metinlerin arka planında birtakım
düşünceler yatar.
·
Toplumları etkileyen bu düşünceler,felsefi metin
sadeliğiyle değil,değiştirilip dönüştürülerek anlatılır.
·
Düşünür, dünya görüşünü bir edebi eserle halk
kitlesine ulaştırmak ister. Yani felsefe edebiyatı bu noktada bir araç olarak
da kullanmaktadır.
Edebiyat-bilim,teknik ilişkisi
·
Bilim ve teknik insan hayatını
etkileyen,değiştiren,insan hayatına yön veren yenilikleri ve gelişmeleri
içerir.
·
Değişen insan yaşamı,değişiklikleriyle edebi eserlerde
yer alır.
·
Bir toplumun bilim-teknikteki seviyesini,yazılan edebi
metinlere bakarak anlayabiliriz.
·
Bilim ve teknikteki gelişmelere,edebiyatın gelişmesi
de etkilemiştir.
·
Örneğin;matbaanın bulunması,herkesin edebi eserlere
ulaşımını kolaylaştırmıştır.Bu durum da gazetenin çıkarılmasına zemin
hazırlamıştır.