Yüzyıllar içinde dilde meydana gelen değişimin sebepleri, 10.SINIF EDEBİYAT, SORU-CEVAP, Dilin Tarihi Süreç İçerisindeki değişim Dilin tarihî Süreç İçerisindeki Değişimini etkileyen Sebeple Dilin değişimini etkileyen faktörler 12 Sınıf
www.derskonum.com'un değerli akademisyen-öğretmen-öğrenci-edebiyat sever takipçileri.
derskonum ailesi, olarak her dönem olduğu gibi yeni dönemde de sizler için kitap cevapları, konu anlatımı, pdf ders notları ile her zaman yanınızdayız..
Bu sayfamızda siz değerli takipçilerimiz için Yüzyıllar içinde dilde meydana gelen değişimin sebepleri üzerine bir paylaşım yapacağız.
İyi çalışmalar..
destek olmak için lütfen LİNK paylaşınız
Sizde eğer bize ve tüm eğitim camiasına yardımcı olmak adına hazırladığınız yazılıları-notları-soruları-videoları paylaşmak isterseniz mail adresinden bize ulaşabilirsiniz.
İyi çalışmalar..
doğru konum: derskonum
destek olmak için lütfen LİNK paylaşınız
Yüzyıllar içinde dilde meydana gelen değişimin sebepleri
🌎 Dilin Tarihî Süreç İçerisindeki Değişimini Etkileyen Detaylı Sebepler
1. Kültürel ve Medeniyet Değişikliklerinin Etkisi
Bir toplumun hayat biçimini kökten değiştiren en önemli dış faktördür. Yeni bir medeniyet çevresine girilmesi, o medeniyetin kurumlarının ve kavramlarının dile girmesine neden olur.
Örnek (Türk Dili): Türklerin 10. yüzyıldan itibaren İslamiyet’i kabul etmesi, Arap ve Fars medeniyeti ile tanışmasına yol açtı.
Sonuç: Türkçeye yüzlerce Arapça (ilim, hakikat, millet, vatan) ve Farsça (gül, bülbül, divan, pehlivan) kelime ve tamlama (darü'l-fünun, servet-i fünun) girdi. Divan Edebiyatı dili, bu etkileşimle büyük ölçüde Arapça ve Farsça kelimelerden oluştu.
Örnek (Günümüz): Batı medeniyetinin teknoloji ve bilimdeki üstünlüğü sonucu Batı dillerinden (özellikle İngilizceden) alıntılar:
Sonuç: Türkçeye "kompüter" $\rightarrow$ bilgisayar, "e-mail" $\rightarrow$ e-posta, "internet", "selfie", "check-up" gibi kelimeler girdi veya karşılıkları türetildi.
2. Din Değişikliklerinin Etkisi
Toplumların inanç sistemlerini değiştirmesi, ibadet, ahlak ve felsefe alanındaki yeni terimleri dile taşır.
Örnek (Türk Dili):
İslamiyet Öncesi: Türklerin bir dönem Budizm ve Maniheizm dinlerini benimsemesi, bu dinlere ait kavramların (nom, burhan, sav) Uygurca metinlere girmesini sağladı.
İslamiyet Sonrası: Namaz, oruç, abdest, melek, cennet, cehennem gibi binlerce dini terimin dilde yerleşmesi.
3. Coğrafi Etkileşimler ve Komşuluk İlişkileri
Farklı coğrafyalara göç eden veya komşu toplumlarla temas eden diller, kaçınılmaz olarak birbirini etkiler. Bu, genellikle lehçe ve ağız farklılıklarının ortaya çıkmasında temel sebeptir.
Örnek (Türk Dili):
Azerbaycan Türkçesi: Rusya coğrafyasına yakın olması nedeniyle Rusçadan yoğun kelimeler (stakan, maşın) almıştır.
Türkiye Türkçesi: Uzun yıllar Akdeniz ve Avrupa coğrafyasıyla iç içe yaşaması nedeniyle Fransızca (kolej, asansör, kuaför) ve İtalyanca (iskele, pazar, sandal) kelimelerden etkilenmiştir.
4. Teknolojik Gelişmeler ve Bilimsel İlerlemeler
Yeni icat edilen her şey, dile yeni bir kavram ve kelime ekler. Bu durum, özellikle son iki yüzyılda dil değişimini hızlandırmıştır.
Örnek:
Matbaa, telgraf, telefon, radyo, televizyon, bilgisayar, mobil telefon gibi icatlar; "yayımcılık", "haberleşme", "radyasyon", "algoritma" gibi terimleri dile kazandırmıştır.
Tıp alanındaki gelişmelerle "antibiyotik", "aşı", "gen" gibi kelimeler günlük dile yerleşmiştir.
5. Ses Değişimi (Fonetik Değişimler)
Kelimelerin daha az çabayla söylenme eğilimi veya farklı seslerin birbirini etkilemesi sonucu kelimenin ses yapısında zamanla oluşan değişimlerdir. Bu, dilin iç dinamiklerinden kaynaklanır.
Örnekler:
"Karındaş" $\rightarrow$ "Kardeş" (Ses düşmesi ve değişimi)
"Neye" $\rightarrow$ "Ne" (Halk dilinde ses düşmesi)
Eski Anadolu Türkçesindeki "Suv" $\rightarrow$ "Su"
"Tokuz" $\rightarrow$ "Dokuz" (Ses değişimi)
"Hanı" $\rightarrow$ "Nerde" (Farklı dillerdeki "Nani $\rightarrow$ Nerede" gibi ses olayları)
6. Anlam Değişimleri (Semantik Değişimler)
Bir kelimenin ses ve yazımdaki şekli değişmezken, zamanla taşıdığı anlamın değişmesidir.
Anlam İyileşmesi (Meliorasyon): Kelime anlamının olumlu yöne kayması.
Örnek: Eski Türkçede "Yavuz" kelimesi ilk başta "kötü, haşin" anlamına gelirken, zamanla "güçlü, cesur" gibi olumlu anlamlar kazanmıştır.
Anlam Kötüleşmesi (Pejorasyon): Kelime anlamının olumsuz yöne kayması.
Örnek: Osmanlıcada "Zavallı" kelimesi "güçlü, kudretli" anlamına gelirken, zamanla "acınacak durumda olan, düşkün" anlamına kaymıştır.
Anlam Genişlemesi: Kelimenin kapsadığı alanın büyümesi.
Örnek: "Göz" kelimesi, vücut organı dışında, "çekmecenin gözü", "iğnenin gözü", "bardağın gözü" gibi farklı nesnelerin parçalarını ifade etmek için kullanılmaya başlanmıştır.
Anlam Daralması: Kelimenin kapsadığı alanın küçülmesi.
Örnek: Eski Türkçede "Oğul" kelimesi "erkek ve kız evlat" anlamına gelirken, zamanla sadece "erkek evlat" anlamına daralmıştır.
7. Söz Varlığındaki Değişimler (Kelime Ölümü ve Türemesi)
Toplumun hayatından çıkan veya yeni giren nesneler ve kavramlar nedeniyle kelimelerin ya unutulması ya da yeni kelimelerin türetilmesidir.
Kelime Ölümü (Unutulma):
Örnek: Eski Türkçede kullanılan "tuğrul" (doğan kuşu), "çamadan" (büyük sandık) gibi kelimelerin günümüzde ya hiç kullanılmaması ya da çok dar bir alanda kullanılması.
Yeni Kelime Türetme (Canlılık):
Örnek: Dil Kurumu ve konuşucuların ihtiyaca binaen yeni kelimeler türetmesi: "okul" (mektep yerine), "sözcük" (kelime yerine), "bilgisayar" (computer yerine).
8. Dil Ekonomisi (Kısalma Eğilimi)
Konuşucunun dili daha hızlı ve az çabayla kullanma isteğidir.
Örnek:
Uzun isimlerin kısaltmalarla ifade edilmesi: TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi), THY (Türk Hava Yolları).
Söz öbeklerinin tek kelimeye indirgenmesi: "İyi seyirler!" yerine sadece "İyi seyirler" denilmesi.
Bu detaylı faktörler zinciri, dilin aslında toplumun tarihini, kültürünü ve yaşam biçimini yansıtan sürekli hareketli bir yapı olduğunu gösterir.
 |
| Yüzyıllar içinde dilde meydana gelen değişimin sebepleri |