BAĞLAŞIKLIKLA İLGİLİ ANLATIM BOZUKLUKLARINA ÖRNEKLER, DİL BİLGİSİ İLE İLGİLİ ANLATIM BOZUKLUKLARI ÖRNEKLERİ

BAĞLAŞIKLIKLA İLGİLİ ANLATIM BOZUKLUKLARINA ÖRNEKLER, DİL BİLGİSİ İLE İLGİLİ ANLATIM BOZUKLUKLARI ÖRNEKLERİ, BAĞLAŞIKLIKLA ALAKALI ANLATIM BOZUKLUKLARI, ANLATIM BOZUKLUKLARI, 

·      BAĞLAŞIKLIK –DİL BİLGİSİYLE İLGİLİ ANLATIM BOZUKLUKLARI

hazırlayan: Mustafa ŞAHİN

1-Özne Eksikliği

2-Özne-Yüklem Uyumsuzluğu

3-Nesne Eksikliği

4-Dolaylı Tümleç Eksikliği

5-Çatı Uyuşmazlığı

6-Ek Fiil Eksikliği

7-Yüklem Eksikliği

8-Yardımcı Fiil Eksikliği

9-Tamlama Yanlışları

•  
• 1-Özne Eksikliği
• Sıralı ya da birleşik yapılı cümlelerde görülür.
• Bu tür cümlelerde yargılar tek özneye bağlanmak istenir.
• Eğer özneler farklıysa anlatım bozukluğu meydana gelir.
• ÖRNEKLER
•  
• Mağazanın inşaatı eylül ayında bitecek ve faaliyete geçecektir.(mağaza)
• Arabayı boyatırsak daha yüksek fiyata satılmaz mı?(araba)
• Bir süre kimse konuşmadı,soruyu çözmeye çalıştı.(herkes)
• Bu tür dergilerin sayısı azalıyor, okunmaz oluyor.     
• Kazada şoförün suçlu olduğu anlaşıldı ve hemen tutuklandı.
• Kitaba ilgi gösterildi ve birçok defa basıldı.
• Mağazanın inşaatı bitti, yakında hizmete girecek.
• Halit Ziya’nın romanındaki bazı kelimeler sadeleştirilerek tekrar basılacak.
• Sınavda kopya çekerseniz kimlik bilgileriniz sınav tutanağına yazılacak ve geçersiz sayılacak .     
• İhtiyarın sağlığı günden güne bozuluyor ve artık olaylar karşısında direncini kaybediyor.
• Kitabı bir solukta okumuştu; çünkü çok sürükleyiciydi.
• Arabanın benzini bitmiş, bir türlü çalışmıyor.
• Kitabın çevirisinde yanlışlar var hem de konuşma diline yatkın değil.
• Lambanın isi tavana vurmuştu, adeta görünmez olmuştu.
• Bunun yapmaya cesaret lazım, herkesin yapabileceği bir iş değil.
• Yaralıların ilk müdahalesi olay yerinde yapıldı ve ambulansla hastaneye taşındı.

·      2-Özne-Yüklem Uyumsuzluğu

• Bir cümlede özne ile yüklem kişi ve tekillik-çoğulluk bakımından uygun olmalıdır.
• Özne,insan dışındaki bir varlık ve çoğulsa yüklemin tekil olması gerekir.
• Soyut kavramlar çoğul özne olduğunda yüklem tekil olur.
• ÖRNEKLER
•  
• Sıkıntılar onu ne hale getirmişler.
• Gözlerim yaşardılar.(yaşardı)
• Yürümekten ayaklarım ağrıyorlar.(ağrıyor)
• Nehirler nazlı nazlı akıyorlardı.(akıyordu)

·         Tekillik - Çoğulluk Bakımından

• Çocuklar bahçede  top  oynuyorlar. (doğru)
• Çocuklar  bahçede top oynuyor. (doğru)
• Fikirler baskıyla yerleşmezler.
• Arılar kovanı balla doldurdular.
• Çocuk felcinden korunmak için altı milyonun üzerinde çocuk, aşılandılar.
• Birçok öğrenci dünkü sınavdan erken çıkmışlar.
• Ağaçlar baharın gelmesiyle çiçek açtılar.
• Yağmur bulutları yavaş yavaş dağların ardına çekildiler.
• Bu tür kitaplar daha çok üniversite öğrencileri tarafından okunuyorlar.
• Şehirde insanların birçoğu işe yetişmek için erken kalkarlar.
• Çanakkale’de binlerce insan bu ülke için canlarını vermişler.
• Birçok sinema sanatçısı, bugün sinemanın içine düştüğü duruma çare arıyorlar.

·         Şahıs Bakımından:

• -Özne birden çok ve içinde “ben” varsa yüklem “biz” olur.
• ÖRNEKLER
•  
• Ben ve Ahmet aynı okula gidecek
• gideceğiz.
• Yeryüzünde bir sen bir de ben varım.
• varız
• Dışarıda sadece ben ve küçük bir çocuk kalmıştı.
• kalmıştık.
• Çarşıda birbirimizi kaybetmiştik, ne ben onu ne de o beni bulabiliyordu.
• bulabiliyorduk.
• -Özne birden çok ve içinde “sen” varsa yüklem “siz” olur.
• Sen ve arkadaşların nereye kayboldu?
• Kayboldunuz?
• Annen ve sen yarın okula gel.
• gelin
• Okuldan çıkınca sen ve arkadaşın doğruca bizim eve gitsin.
• Gidin
• c) Olumluluk - Olumsuzluk Bakımında
• Özne ; herkes,hepsi olduğunda yüklem olumlu olur.
• Özne ; hiçbiri,hiç kimse olduğunda yüklem olumsuz olur.
• Kimse kıpırdamasın, yere yatsın.
• Hiçbiri okula gitmemiş, evde televizyon izlemişti.
• Kimsenin yapamaz dediğini yaptı ve ödülü aldı.
• Herkes koridorda bekliyor, uyarılara rağmen sınav salonuna girmiyordu.
• Hiç kimse onun yüzünü  görmek istemiyor, ondan nefret ediyordu.
• Görgü tanıklarının hiçbiri konuşmuyor, sessiz kalmayı tercih ediyordu.
• Hiçbiri -Ali Suavi’den başka- ülkede ayaklanmayı düşünmemiş,padişaha bağlılığı kutsal bir görev saymıştı.

·    3-Nesne Eksikliği

• Fiil kökenli yüklemlerin bazıları nesne alır,bazıları ise almaz.
• Birleşik ya da sıralı cümlelerde görülür.

• ÖRNEKLER

• Bize acıdı da getirdi buraya.(bizi)
• Aşka da inanmaz;ama hep arar.(aşkı)
• Buna okurlar karar versin ve uygulasın.((bunu)
• Dışarıda yağmur yağıyordu,biz de seyrediyorduk.(yağmuru)
• Ona asla kızmıyor, çok seviyoruz.
• Yasalara göre paranın üzerine yazı yazmak ve yırtmak yasaktır.
• Konuşmacının düşüncelerine katılıyor ve destekliyorum.
• Derslerine çalışmıyor, ihmal ediyordu.
• Bu kitaba çok para verdim ama hiç okumadım.
• Her zaman resmine bakacağım, hiç yanımdan ayırmayacağım.
• Önce gazetelerin haber başlıklarına şöyle bir göz atalım, sonra tek tek okuruz.
• Yaptığı yanlışlar için kendine çok kızıyor; ama bir türlü düzeltemiyordu.
• Hikayeci, bu küçük kasabada yaşayan insanların yaşamından etkilenmiş ve kendi üslubuyla eserlerine yansıtmıştı.
• Romanda geçen olay çok karışıktı; ancak ikinci okuyuşta anlayabildim.
• Devrik cümlelerin yazıya renk kattığı , tekdüzelikten kurtardığı bir gerçektir.
• Sınavda sorulara bakıyor ve hemen çözüyordu.
• Polis haftalarca olayı çözmeye çalışmış ama başaramamıştı.

·      4-Dolaylı Tümleç Eksikliği

• Cümlenin yardımcı öğelerinden biri olan dolaylı tümlecin kullanılmaması anlatım bozukluğuna neden olur.
• ÖRNEKLER
• Öğretmenler çalışkanı sever,iyi not verirler.(çalışkanlara)
• Birbirimizi kutladık,sarıldık.(birbirimize)
• Sizi seviyor ve güveniyoruz.(size)
• Malatya’ya gittik ve üç hafta kaldık.(orda)
• Arkadaşının sıkıntı çektiğini biliyor, sezdirmeden yardım ediyor.
• Binaya giriş ve çıkışlar yasaklandı.
• Karaya yaklaşıyor muyuz yoksa uzaklaşıyor muyuz?
• Geçen hafta arkadaşlarına uğradı ve bir gece kaldı.
• Olayları böyle değerlendirmek ve bu açıdan bakmak yanlış.
• Çocukları çok sever, çok iyi anlaşırdı.
• Kitaplarda öğretmen ve öğrencilere indirim yapılır ve posta ücreti alınmaz.
• Yeni çıkan kitapları okumak bir yana, haberimiz bile olmuyor.
• Sınav süresince görevlilerle konuşmak ve soru sormak yasaktır.
• Garsonu sinirli bir şekilde yanına çağırdı ve masaları silmesini söyledi.
• Gerçeğe ancak tek yoldan gidilir; ama uzaklaştıran binlerce yol vardır.
• Hiç kimseyi hor görmez, elinden geldiğince yardım etmeye çalışırdı.
• Ünlü sanatçı şarkılarıyla salondakileri coşturmuş, neşeli dakikalar yaşatmıştı.

·      5-Çatı Uyuşmazlığı

• Temel cümle ile yan cümlenin yüklemleri çatı yönünden uyuşmalıdır.
• ÖRNEKLER
• Bir buket çiçek alınarak hastayı ziyaret etti.(edilgen-etken)-edildi-
• Bu sınav çalışarak kazanılabilir.(kazanılır)
• Çok düşünüp az konuşulmalı.(konuşmalı)
• Kendisine haber vererek,dönmesi istendi.(istenildi.)

(ETKEN-ETKEN / EDİLGEN-EDİLGEN)

• Bütün yemekleri hazırlayıp sofraya koyuldu.
• İki bardak çay içildikten sonra o konuyu görüştüler.
• Trafik kurallarına dikkat edilirse kaza yapmazsınız.
• Bahçedeki zararlı otlar yolarak bir yere yığılmalıdır.
• Her ne kadar şehir dışına taşınmışsa bile istenen rahatlığa kavuşulamamıştır.
• Bu halılar yarına kadar yıkanıp müşteriye teslim etmelidir.
• Son yıllarda insanlar eski yalıları yıkmaya yerlerine yüksek binalar yapılmaya başladı.
• Futbolda rakipler ne çok büyütülmeli ne de onları küçümsemeliyiz.
• Bu kitabı dikkatlice incelerseniz, kitapta birçok çelişkinin olduğu hemen fark edilir.
• Benim sözlerime kulak verirseniz bu tür yanlışlar yapılmaz.
• Bu sınav çok soru çözerek kazanılır

·     6-Ek Fiil Eksikliği

• Birinci cümlenin ek eylemle kapatılmaması bazen anlatımı bozabilir.
• ÖRNEKLER
• Düşüncelerinde ısrarlı;ama inatçı değildi.(ısrarlıydı)
• Pazar çok kalabalık;fakat ucuz değildi.(kalabalıktı)
• Kızı sarışın;ama güzel değildi.(sarışındı)
• Boyu kısa,bedeni de pek biçimli değildi.(kısaydı)
• Kardeşi çok zeki;ama akıllı değildi.(zekiydi)
• Ahmet Bey oldukça titiz;fakat kibirli değildi.(titizdi)
•  
• 7-Yüklem Eksikliği
• Farklı yüklem alan sıralı,bağlı ya da birleşik cümlelerde yüklemlerden birinin kullanılmamasından kaynaklanan anlatım bozukluğudur.
• ÖRNEKLER
• Okul bitince ne ben onu ne de o beni aradı.(aradım)
• Onlar bana,ben onlara bakıyordum.(bakıyordu)
• O beni seviyordu,ben de onu.(seviyordum)

·     8-Yardımcı Fiil Eksikliği

• Bazı cümlelerde yardımcı fiil yazılması gerekirken yazılmamıştır. Bu yardımcı fiil eksikliği anlatım bozukluğuna neden olur.

• ÖRNEKLER

• Sabaha kadar dans (ettiler) ve müzik dinlediler.
• Öğlene kadar (çalıştılar) sonra döndüler.

• Yüklem, Ekeylem ve Fiilimsi Eksikliği
• O yıllarda ben otuz  o ise otuz beş yaşlarındaydı.     
• Amacı, arkadaşını ikinci kendisini birinci plana çıkarmaktı.  
• Buraya gelmeden önce mi sonra mı telefon ettin?  
• Dürüst biri olduğundan dün de bugün de kuşkuya düşmüyorum. 
• Boyu kısa, bedeni de pek biçimli değildi.
• Alpay’ın bu sert ve centilmence olmayan davranışı büyük tepki topladı.
• Sanatçının son eseri seyirciden büyük ilgi ve alkış aldı. 
• Bu işyerinde çalışanların kravat ve koyu renk ceket giymesi zorunludur.
• Yüklem, Ekeylem ve Fiilimsi Eksikliği
• Durmadan gazoz ve çekirdek yenilen bu yerden hemen uzaklaştım.  
• Bu sınavla hangisinin başarılı, hangisinin başarılı olmadığını öğreneceğiz. 
• Evin kirası çok uygun; ancak yeri güzel değildi.
• Olaydan büyük bir üzüntü duyduğunu, suçluların cezalandırılmasını istedi.
• Bu söylemleriyle ülkemize yarar mı sağladı zarar mı belli değil. 
• Toplantı bitince biz yukarı onlar aşağı indi.
• İkinci yeni şairleri biçimle çok; ama anlamla hiç ilgilenmemiştir.
• Hafta sonu nerelerin yağışlı, nerelerin yağışlı olmadığını radyodan öğrendim.

• 9-Tamlama Yanlışları
  
  
• İsim tamlamalarında tamlayan görevindeki sözcüğün kullanılmaması anlatım bozukluğu nedenidir.
• ÖRNEKLER

• Kızını,kasabada kaybetmiş.
• Ne zaman döneceğini bilmiyorum.
• Sınavda çok başarılı olduğunu duyduk.
• 
  
  Bir cümlede tamlama ekinin eksik veya gereksiz kullanımı anlatımı bozar.
• Ahmet Bey,derneğimizin üye ve ikinci başkanıdır.
• Köpekler konuşur;ama dinlemesini bilene.
•  Her aile,çocuklarının sorunlarıyla ilgilenmesi gerekir.
• Bir cümlede tamlayan ile tamlananın uymaması anlatım bozukluğu nedenidir.
  
  
• Senin ve benim sorumluluklarım çak farklı.
• Siyasi, askeri ve ekonomi alanlarında görüştürler.
• Bu ne benim ne de öğretmenimin aklına geldi.
• Askeri ve meslek liselerinin sınavları yakında yapılacak.