İlk Türk Şairleri
İslamiyet öncesindeki Türklerde şairlere baksı, kam, ozan gibi adlar verilirdi.
Kaşgarlı Mahmud’un Divânü Lûgati’t Türk adlı eserinde ve Turfan
kazılarında ele geçirilen metinlerde adlarına ve şiirlerine rastlanan ilk Türk
şairleri
•Aprın ÇorTigin,
•Çuçu,
• Ki-ki,
•Kül Tarkan,
•Asıg Tutung,
• Pratyaya Şiri,
• Kalun Kayşı,
•Çisuya Tutung’dur.
•
KOŞUK:
q
Dörtlüklerle
söylenen nazım şekilleridir.
q Yiğitlik, aşk, tabiat gibi konular işlenir.
q Hece ölçüsü ve dörtlükler halinde söylenir.
qKafiye
düzeni aaab,
cccb,
dddb
‘dir.
q Kopuz eşliğinde söylenir.
q İlk koşuk örneklerine “Divan-ı Lügat-it Türk”
te rastlanır.
q Halk edebiyatında “Koşma” Divan edebiyatında
“Gazel”in
karşılığıdır.
ÖRNEK:
Türlük
çeçek
yarıldı Rengarenk çiçekler
açıldı
Barçın
yadım kerildi İpek yaygılar serildi
Uçmakyeri
körüldi Cennet yeri görüldü
Tumluk
yana kelgüsüz Soğuklar artık gelmez
Öpkem kelip ogradım
Arslanlayu kökredim
Alplar
başın togradım
Emdi
meni kim tutar
Kanı
akıp yoşuldu
Kabı
kamug deşildi
Ölüg birle koşuldu
Togmuş küni uş batar
GÜNÜMÜZ TÜRKÇESİYLE
Öfkelenip
dışarı çıktım
Arslan gibi
kükredim
Yiğitler
başını doğradım
Şimdi
beni kim turarmış
Kanı
akıp boşandı
Derisi
baştan başa deşildi
Ölülerle
bir oldu
Doğan
güneş işte batıyor
SAGU:
q “Yuğ”
adı verilen ölüm törenlerinde devlet büyükleri-
nin
ya da kahramanların ölümü üzerine duyulan acı-
yı
dile getirmek için söylenen şiirler.
•
Kafiye düzeni koşukla aynıdır.
q Halk edebiyatında “Ağıt”, Divan edebiyatında
“Mer-
siye” denir.
ÖRNEK:
Ulaşıp eren börleyü Yiğitler kurt gibi uluyor
Yırtıp yaka urlayu Çığlıklara yaka yırtıyor
Sıkrıp
üni
yırlayu Islıkla çağrışıyor
Sıgtap
közi
örtülür Gözler yaşla örtülür.
Alp Er Tunga öldi mü
Issız ajun kaldı mu
Ödlek öçin aldı mu
İmdi yürek yırtılır
GÜNÜMÜZ TÜRKÇESİYLE
Alp Er Tunga öldü mü
Dünya sahipsiz kaldı mı
Felek öcünü aldı mı
Şimdi yürek yırtılır