HABER YAZILARI KONU ANLATIMI,

HABER YAZILARI KONU ANLATIMI

HABER YAZILARI KONU ANLATIMI, Gazetecilikte bir haberde aranan ilkeler nelerdir, 5n1k KURALI, Haber Yazılarının Özellikleri,Türk ve Dünya Edebiyatında Gazetenin Tarihsel Gelişimi, İyi Bir Manşetin Özellikleri, Haber Yazıları ile ilgili bazı terimler, Tanzimat Dönemi’nde Çıkarılan Başlıca Gazeteler,

Günlük gazetelerde, belli aralıklarla yayımlanan dergilerde, meslek kuruluşlarının belirli aralıklarla yayımladığı bül­tenlerde, radyo ve televizyonlarda belli zaman aralıklarıyla sunulan bültenlerde halka duyurulmak üzere yayımla­nan yazılara "haber" denir. Yayın organlarının en büyük desteği haberdir. Bir haberin değeri okuyucu sayısıyla be­lirlenir. Bu nedenle her olay haber olmayabilir. Belli sayının üzerindeki okuyucu kitlesini ilgilendirecek olaylar ha­ber sayılır.

Haber, kaynağını yaşamdan alır. Genel olarak haber üçe ayrılır.

1. Resmi haberler

2. Özel haberler

3. Ajans haberleri

Resmi haberler, resmi ve özel kuruluşlardaki yetkili kişilerden alınan haberlerdir. Özel haberler halk arasından top­lanır. Ajans, haber toplama ve yayma işleriyle uğraşan kuruluştur. Haberde; yurt içindeki, yurt dışındaki önemli ya da ilginç olaylar kısa ve özlü bir biçimde halka sunulur, gerekirse haber resimle, fotoğrafla desteklenir. Haber ya­zıları anlattığı olayın türüne göre isimlendirilir. Siyasal haberler, ekonomi haberleri, bilimsel haberler, teknoloji ha­berleri, sanat haberleri, spor haberleri, sosyal haberler... Halk arasında heyecan yaratan haberler vardır, böyle ha­berlere sansasyonel haber denir. Haberin anlatımı çoğunlukla resmi olmak zorundadır. Haber toplayana ve yaza­na "muhabir" denir.

Gazetecilikte bir haberde aranan ilkeler nelerdir? 5n1k

Gazete haberlerinde uyulması gereken ilkeler vardır. Bir haberde "Ne, nasıl, ne zaman, nerede, niçin, kim" sorula­rının yanıtları mutlaka bulunmalıdır.

·         Ne: Habere kaynak olayın ne olduğu bildirilmelidir.

·         Nasıl: Habere kaynak olan olayın yapılış ve meydana geliş sürecinin anlatıldığı bölümdür.

·         Niçin: Her olayın bir nedeni vardır. Hava kirliliğinin nedenleri, suzuluğun nedenleri, ekonominin kötüye gidişinin nedenleri.

·         Nerede: Her olayın gerçekleştiği bir yer mutlaka vardır. Bu yer haberde mutlaka bildirilmelidir.

·         Ne zaman: Yine bütün olaylar bir zamanda meydana gelir. Zaman bilgisi genelden özele doğru verilir. Yıl, ay, gün, saat, dakika

·         Kim: Habere kaynak olan kişinin, yani olayı gerçekleştiren kişinin kimliği de haberde belirtilmelidir.

Haber Yazılarının Özellikleri

·         Haberin başlığı ilginç olmalıdır.

·         Haber, geniş bir okuyucu kitlesine hitap etmelidir.

·         Dil kolay anlaşılmalı, süsten uzak olmalıdır.

·         Haberde şu altı sorunun cevabı olmalıdır: Ne, nerede, ne zaman, nasıl, niçin, kim.

·         Haber başlıklarıyla metin uyum içinde olmalıdır.

·         Haber özgün olmalıdır.

·         Haberin doğruluğu mutlaka araştırılmalıdır.

Türk ve Dünya Edebiyatında Gazetenin Tarihsel Gelişimi

Basın hayatımız 1 Kasım 1831 tarihinde çıkan ve ilk özel gazete olan Takvim-i Vekayi ile başlar. II. Mahmut döne­minde yayımlanmaya başlanan bu gazete, devlet görevlileri ve aydınlar başta olmak üzere gelişen olaylar hakkın­da yurttaşları bilgilendirmek için çıkarılmıştır. Bu gazetenin arkasından ilk yarı resmi gazete olarak anılan ve bir İn­giliz tarafından çıkarılan (William Churchill 3 Temmuz 1840) Ceride-i Havadis yayımlandı. 21 Ekim 1860 tarihinde Şinasi ile Agâh Efendi tarafından çıkarılan Tercüman-ı Ahval ise ilk özel gazete olmuştur. Daha sonra 1862'de Şinasi Tasvir-i Efkâr gazetesini çıkarmıştır.

İyi Bir Manşetin Özellikleri

·         Manşet yorum içermez.

·         Genellikle soru cümleleri kullanılmaz.

·         Manşet genelde önemli olaylar için, sürmanşet ise daha da önemli haberler için atılır.

·         Manşet, sunulan konunun tamamını kapsayacak şekilde olmalıdır, fakat kısa ve öz olmalıdır.

·         Okuyucunun ilgisini çekmelidir.

·         Manşetlerde yüklemde kişi eki kullanılmaz. Genelde geniş zaman kullanılır.

·         Fiil, edilgen bir yapıya sahiptir.

Haber Yazıları ile ilgili bazı terimler:

·         Gazete: Politika kültür, ekonomi ve daha başka konularda haber ve bilgi vermek için yorumlu veya yorumsuz, her gün veya belirli zaman aralıklarıyla çıkarılan yayın.

·         Haber: 1. Bir olay ve olgu üzerine edinilen bilgi. 2. İletişim veya yayın organlarıyla verilen bilgi.

·         Sütun: Gazete, dergi, kitap vb. yazılı şeylerde, sayfanın yukarıdan aşağıya doğru ayrılmış olduğu dar bölümlerden her biri.

·         Sürmanşet: Gazetelerin birinci sayfasındaki logonun üzerinde kullanılan başlık.

·         Manşet: Gazetelerin ilk sayfasına iri puntolarla konulan başlık.

·         Muhabir: Basın ve yayın organlarına haber toplayan, bildiren veya yazan kimse.

·         Ajans: Haber toplama ve yayma işiyle uğraşan kuruluş.

·         Tekzip: Yalanlama

·         Asparagas: Şişirme haber

·         Sansasyonel: Dikkat çeken, çarpıcı, beklenmedik.

Tanzimat Dönemi’nde Çıkarılan Başlıca Gazeteler

==>Takvim-i  Vekâyî: 1831’de  devlet  tarafından  çıkarılan  ilk resmî Türkçe gazetedir.

==>Ceride-i Havâdis:1840’ta İngilizlerle ortak çıkarılan ilk yarı resmî gazetedir. İngiliz Churchill tarafından çıkarılan gazetede edebiyat, tiyatro, bilim ve ahlakla ilgili yazılara yer verilmiştir.

==>Tercüman-ı Ahval: 1860’ta Şinasi’nin Agâh Efendi ile birlikte  çıkardığı  ilk  özel  Türkçe  gazetedir.  Şinasi  tarafından kaleme alınan “Mukaddime” ilk makale örneğidir. Tanzimat edebiyatı bu gazetenin yayımlanmasıyla başlamıştır.

==>Tasvir-i Efkâr:1862’de Şinasi’nin tek başına çıkardığı gazetedir. Namık Kemal, 1865’ten sonra iki yıl süreyle gazetenin yönetimini devralmıştır.

==>Muhbir:1866’da Ali Suavi tarafından çıkarılmış, Ali Suavi Londra’ya kaçtıktan sonra aynı gazeteyi orada çıkarmaya devam etmiştir. Avrupa’da çıkarılan ilk Türk gazetesidir.

==>Hürriyet: 1868’de  Ziya  Paşa  ve  Namık  Kemal’in  birlikte Londra’da çıkardıkları  gazetedir.  Ziya  Paşa,  daha  sonra Cenevre’de tek başına çıkarmaya devam etmiştir.

==>İbret: 1871’de  Avrupa’dan  dönen  Namık  Kemal  tarafından çıkarılmıştır. Namık Kemal, düşünce ve siyasetle ilgili önemli yazılarını bu gazetede yayımlamıştır.

==>Devir:1872’de Ahmet Mithat Efendi tarafından çıkarılmıştır.

==>Bedir: 1872’de Ahmet Mithat Efendi tarafından çıkarılmıştır.

==>Tercüman-ı Hakikat:1878’de Ahmet Mithat Efendi tarafından çıkarılmıştır. Sanatçı romanlarının çoğunu burada tefrika etmiştir (yayımlamıştır).

==>Hadika:1873’te Ebuzziya Tevfik tarafından çıkarılmıştır.

==>Sabah:1876’da Şemsettin Sami tarafından çıkarılmıştır.

==>Tercüman-ı Şark:1878’de Şemsettin Sami tarafından çıkarılmıştır.

==>Mizan:1886’da Mehmet Murat tarafından çıkarılmıştır. Çı-kardığı gazetenin adından dolayı daha sonra Mizancı Mehmet Murat olarak anılmıştır.

==>Bu dönemde çıkarılan diğer önemli gazeteler şunlardır:

Basiret, Sıraç, Vakit, Terakki, İstanbul, Mecmua-i Ebuzziya,  Ayine-i Vatan (ilk resimli gazete).