Hikâye türünün ortaya çıkmasında sözlü ve yazılı kültürün, toplumsal değişimlerin ve etkileşimlerin etkisi

Hikâye türünün ortaya çıkmasında sözlü ve yazılı kültürün toplumsal değişimlerin ve etkileşimlerin etkisi, SORU-CEVAP,

Hikaye / anlatı / anlatma kültürü bizim kültürümüzde destan döneminde başlamıştır. Sözlü gelenekte hikaye türü doğmuştur. hikaye türünün ortaya çıkışında en büyük etken sözlü kültürdür. Yazılı edebiyatla birlikte sözlü gelenekte doğan hikayeler yazıya aktarılmıştır. Sözlü gelenekte dilden dile aktarılarak yayılan hikaye değişime / aşınmaya açık iken yazılı kültür ile birlikte bu olumsuz yönden kurtulmuştur. 

Toplumsal değişim ve etkileşim dolaylı yoldan hikayeyi ve hikaye içeriğini etkiler. Örneğin İslam öncesinde kahramanlık hikayeleri anlatılırken. İslam sonrası dönemde dini hikayeler anlatılmıştır. 

Türk Edebiyatında Hikaye Türünün Ortaya Çıkışı ve Gelişimi

Bugün anladığımız manada hikaye bizde 18870’lerde görülmeye başlamıştır. Daha önce bir olay etrafında kurulan uzun, kısa, manzum, mensur bütün yazılara’’ hikaye” deniyordu. Fransızcadan çevrilen ilk romanlar da hikaye olarak anılmıştır. Sonradan roman terimi bizde tutulmaya başlayınca yalnızca bir roman hacmini dolmayacak ölçüde kısa olanlara “hikaye’’ denilmeye başlamıştır. Hikayenin bugünkü anlamı,  ancak Servetifünun döneminde belirlenmiştir.

İlk hikaye kitabımız, Emin Nihat’ın 18737te yayımlanan” Müsameretname’’adlı eseridir. 12 parçadan oluşan bu kitap, uzun kış  gecelerinde eşin dostun anlattığı hikayeler şeklinde yazılmıştır. Bu eser; kuruluş ile “ Binbir GeceMasalları’’ve’’Decameron Hikayeleri”ni hatırlatır.

Ahmet Mithat Efendi de 1880- 1890 yılları arasında 25 parçadan hikayeler çıkarmıştır. Bunların bir kısmı teliftir. Çoğu da Fransızcadan uyarlamadır.

Tanzimat Döneminde, sağlam kuruluşlu ilk güzel hikaye örnekleri Sami Paşazade Sezai‘nin “Küçük Şeyler’’ adlı eseridir. Bu eserdeki hikayeler” Maupassant’’ tarzında yazılmıştır. Nabizade Nazım’ın Anadolu köyüne ve köylü hayatına edebiyatımızda ilk bakışları yansıtan “ Karabibik’’ adlı uzun hikayesi (Karabibik, ilk köy romanı olarak da kabul ediyor.) de ‘’Küçük Şeyler”le aynı yıllarda yazılmıştır.

Servetifünun sanatçıları, Batı tarzı hikayenin(roman gibi) ilk üstatları olmuşlardır. Halit Ziya Uşaklıgil, en seçme romanlar gibi ustaca ve seçkin hikayelerin de yazarı olmuştur. Onun gibi Hüseyin Cahit Yalçın Ahmet Hikmet Müftüoğlu ve Mehmet Rauf da hep Maupassant tarzında hikayeler yazmıştır.

Modern hikayenin ilk örneklerini Tanzimat dönemi yazarları, teknik bakımından daha başarılı ve olgun örneklerini ise Servetifünun dönemi sanatçıları vermiştir