ZAMİRLER (ADILLAR)
İsim olmadıkları halde ismin yerini tutan kelimelere
“zamir” denir.
ž1.SÖZCÜK
DURUMUNDAKİ ZAMİRLER
Kişi
Zamirleri
Şahıs isimlerinin yerine geçen zamirlerdir.
1.Tekil
Şahıs: ben
2.Tekil
Şahıs: sen
3.Tekil
Şahıs: o
1.Çoğul
Şahıs: biz
2.Çoğul
Şahıs: siz
3.Çoğul
Şahıs: onlar
Kişi zamirleri çoğul
eklerini ve hâl eklerini alırlar.
“Ben” ve “sen” yönelme hâl
ekini (-e, -a) alınca bana ve sana şekline dönüşür.
Dönüşlülük zamiri olan “kendi”
de şahıs zamiri sayılabilir.
Ben yaptım. hazırlayan: mustafa şahin Kendim yaptım.
Şahıs
zamirleri isim tamlamalarında tamlayan olabilir.
Bizim evimiz çok
yakında.
– İşaret
Zamirleri
İsimlerin yerini işaret
yoluyla tutan zamirlerdir.
Bu, şu, o,
bunlar, şunlar,
onlar,
öteki, beriki,
bura, şura, ora,
böyle, şöyle...
Bu çok güzel bir elbise.
Şunu yerine koy.
Öteki daha güzeldi.
Bura en sevdiğim yerdir.
Böylesini ömrümde görmedim.
Berikini
uzatır mısın?
İşaret zamirlerinden “bura, şura,
ora” dışındakiler işaret www.derskonum.comsıfatı olarak da kullanılır.
Bunlar
“-ler” ekini alabilirse işaret zamiri; alamazsa işaret sıfatı olur.
Örnek:
Şuna güvenebilirsin
Bu çok değerlidir.
Şu arkadaşla ilgilenin.
İşaret zamirleri ikileme
kurduğunda işaret anlamını tümüyle yitirir, belgisiz zamir olur.
Örnek:
Ona buna aldanma sakın!
Ötekinin berikinin ne
yaptığı bizi ilgilendirmez.
*Asıl işaret zamirlerinden
sonra bir başka isim geliyorsa, anlam karışıklığını önlemek için işaret
zamirinden sonra virgül konmalıdır.
Örnek:
Bu, arkadaşıma aldığım hediyedir.
İşaret sıfatları isimden önce gelir
ve ismi niteler. işaret zamirleri ise ismin yerini tutar.
O kitabı bana ver.
İşaret sıfatı.
Onu bana ver. İşaret
zamiri
Sıfatlar isim çekim eki almazlar.
Zamirler ise isimlerin aldığı bütün ekleri alırlar.
Ben-i,
ban-a,ben-de, ben-den
“O” sözcüğü;
bir
ismi niteliyorsa işaret sıfatı;
şahıs
isimlerinin yerini tutuyorsa şahıs zamiri;
insan
dışında bir varlığın yerini tutuyorsa işaret zamiri olur.hazırlayan: mustafa
şahin
O film çok
güzeldi. (işaret sıfatı)
Bütün
bunları o anlattı. (kişi
zamiri)
Onu hediye olarak aldım. (işaret zamiri)
– Belgisiz
Zamirler
İsimlerin yerini belli
belirsiz tutan zamirlerdir.
Bazı,
biri, çoğu, hepsi, kimi, birkaçı, herkes, öteberi, şey, falan…
Bazıları eyleme katılmadı.
Bunu
herkes bilir.
Birkaçı sınavı kazanamadı.
Öteberi almak için çarşıya çıktım.
O
çocuk deli falan değil.
Her şey üst üste geldi.
Belgisiz zamirler isim
tamlamalarının tamlayan ve tamlananı olabilirler.
Kimileri + nin düşünce+si
Çocuklar
+ ın birkaç + ı
– Soru
Zamirleri
İsimlerin yerini soru
yoluyla tutan zamirlerdir.
Beni
kim çağırdı?
Ali çağırdı.
Camı
hangisi kırdı?
Şuradaki kırdı.
Siz
nerede oturuyorsunuz?
Erzurum’da.
Çocuklara
neler aldın?
Oyuncaklar
aldım.
İsim ya da zamirlere cevap olarak
verdiğimiz soru kelimeleri zamirdir.
Dönüşlülük
Zamiri:
Dönüşlülük zamiri “kendi”dir.
Örnek:
Kendisine haber
verdiniz mi?
Bu soruyu ben kendim çözdüm.
ž2.EK
DURUMUNDAKİ ZAMİRLER
– İlgi
Zamiri
Tamlanan durumundaki ismin
yerini tutan ve tamlayana bitişik yazılan “–ki” ekine denir.
Benim
evim benimki,
arabanın
motoru arabanınki
Sıfat
yapan –ki ismin –de hâline gelir.
Köşe+de+ki ev
– İyelik
Zamiri
Varlık adlarının sonuna
gelerek varlıkların kime ait olduklarını gösteren eklerdir.
Evim, evin,
evi, evimiz, eviniz, evleri.
İyelik
eki ,“-i” hâl ekiyle karıştırılmamalıdır. İyelik eki alan sözcük “kimin ?” sorusuna cevap verir.
Oyuncağı kırdı
Kimin
oyuncağı? Cevap yok.(hâl eki)
Oyuncağı bozulmuş.
Kimin oyuncağı?Onun
oyuncağı.(İyelik Eki)
Hem
iyelik hem hâl eki derskonum.com bir arada kullanılmışsa ilki iyelik ikincisi
hâl ekidir.
Oyuncağ+ı+nı
kırdı. Birincisi iyelik ikincisi hâl
eki.
Oyuncağı
bozulmuş. İyelik eki
ž Yapı
Bakımından Zamirler
Basit
Zamirler: Kök durumunda bulunan ya da iyelik ekiyle biçimlenen
zamirlerdir.
“Ben,
sen, biri, hangisi, hepimiz…”
Bileşik
zamirler: Birden çok sözcüğün birleşip kalıplaşmasıyla oluşan
zamirlerdir.
“Birkaçı,
herkes, hiçbiri, öbürü( o biri), bura (bu ara)…”
Öbekleşmiş
zamirler: İkileme ya da başka bir söz öbeği biçiminde oluşmuş
zamirlerdir.
Öteki
beriki, onun bunun, falan filan, herhangi biri, ne kadarı…”
HAZIRLAYAN : MUSTAFA ŞAHİN / M. ÜNİV.